Noem 't voor mijn part geen orgel

Van een onzer redacteuren

Over de Nederlandse elektronische orgelproduktie te praten zonder de naam van Johannes Versteegt (37) te noemen is onmogelijk. Voor iemand in ons land er ook maar over droomde, experimenteerde hij al druk met elektronische klankvorming. Eerst als hobby, later beroepshalve.
Hij was een muzikaal jongetje - nog maar amper veertien of hij zat al elke zondag op het orgel van de Geref. Kerk in Nieuw-Loosdrecht. Jazeker, de vaste organist. Voor het orgel iets met zijn dagelijks brood te maken kreeg, duurde het nog wel even. 't Was eerst Rijnvaartmachinist, toen beheerder van een internaat in Limburg, waarna hij dat laatste nog eens op de Veluwe probeerde.

Toen de techniek het hem mogelijk maakte, zette hij door. Hij ontwierp een elektronisch orgel voor de huiskamer, dat goed van toon en toch niet onbetaalbaar was. Althans in zijn ogen. Dachten anderen er ook zo over? (want geld om zoiets in produktie te nemen had hij niet). Na vele teleurstellingen: Ja! Vreeken in Bodegraven nam zijn ontwerp eind 1960 in produktie. Met succes, naar is gebleken. - Verleden jaar is Versteegt, overtuigd van zijn kunnen, met een eigen zaak gestart. Hij begon heel simpel in maart bij vrienden in hun transformatorenfabriek te Harderwijk. Zijn uitgangspunt was een elektronisch huisorgel met een maximum aan mogelijkheden in de populaire prijsklasse. De ontwikkeling der elektronica, vooral het gebruik van de transistor, zou hem dit mogelijk moeten maken.

Het resultaat mocht er zijn: een orgel met 31 doorlopende registers, waaronder vijf in de voetmaat (volle toonvorming). De ster van dit instrument rees snel: al spoedig kon men de aanvragen nauwelijks aan. Een dagproduktie van 20 - in enkele topdagen maakte men wel eens 41 instrumenten - was het gevolg.

Er staat inmiddels in Harderwijk een moderne, bescheiden orgelfabriek, waar de eindbewerking geschiedt, want de onderdelenproduktie wordt uitbesteed. Daardoor was het in de hausse-periode mogelijk de produktie tot abnormale hoogte op te voeren toch goed werk te leveren.

Kinderziekten? Och nee, zegt Versteegt, ik ben zo langzamerhand behoorlijk ingespeeld na al die jaren. Men hoeft mij werkelijk niet meer te vertellen wat het ontwerpen en in serie produceren van elektronische orgels inhoudt.

Hij toont dan "de ruimte waar ik het liefste ben", z'n ideeeën-werkplaats waar hij met enkele elektronici een nieuw, groter instrument ontwikkelt, dat naar hij verwacht in april/mei op de markt zal komen. Een groot tweeklaviers orgel met vijf octaaf toetsen per klavier en volledig pedaal. Een instrument met vier luidprekers en in totaal 48 registers. De prijs komt ongeveer op vier en een half mille! Daar blijft het niet bij, nee zeker niet.

Hoe hij de toekomst van het elektronische orgel ziet? Niet gemakkelijk te zeggen, omdat je de verdere ontwikkeling van de elektronica nooit exact kunt voorspellen. Natuurlijk, we zijn nog maar aan liet begin van een boeiende weg. Persoonlijk is de heer Versteegt van mening dat er zich al duidelijker twee hoofdstromingen zullen gaan aftekenen, waardoor in de bouw van instrumenten missehien ook wel een splitsing komt. Enerzijds een instrument dat het accent legt op de klankkleur, anderzijds een instrument waarmee men de mogelijkheden van het "effectwerk" uitbuit. Wie weet, moet dat instrument dan wel een heel andere naam hebben.

Ikzelf, zegt Versteegt, zou alleen maar willen werken voor het eerste. Het gaat mij om de eerlijke klank en al die effecten die de mensen zo graag willen kunnen ze van mij cadeau krijgen. Neem nu die zo gewilde nagalm. Kijk zo (hij gaat achter een orgel zitten en brengt het ten gehore). Nu schakel ik het effect uit. Dat klinkt toch veel meer "waar"?

Sommigen zeggen wel eens tegen me: "waar"? Hoe durf je dat woord uit te spreken als je over elektronische orgels praat. Dat zijn dan de mensen die aI maar met kerkorgels willen vergelijken, maar begrijp me goed, ik WIL helemaal niet met kerkorgels vergelijken, omdat een elektronisch orgel een EIGENSOORTIG instrument Is.

Het is hiermee precies hetzelfde als met gitaren en elektronische gitaren. Een elektrische gitaar van een beatgroep heeft toch ook niets maar dan ook niets te maken met het instrument dat Andrea Segovia bespeelt?